Theo một tổng quan y văn hệ thống, nguy cơ tiến triển từ DLE sang SLE dao động từ 6% đến 21% [1]. Tổn thương DLE lan rộng, đau khớp, thay đổi móng, thiếu máu, giảm bạch cầu, tốc độ lắng máu tăng và hiệu giá kháng thể kháng nhân (ANA) cao được xác định là các yếu tố nguy cơ tiềm ẩn cho sự tiến triển từ DLE thành SLE [1]. Tuy nhiên, chưa có phân tích thống kê nào được thực hiện. Xuất phát từ thực tế trên, một bài báo mới vừa được đăng trên trên tạp chí da liễu Hoa Kì vào tháng 3 năm 2023 với tựa đề “Các yếu tố nguy cơ tiến triển từ lupus dạng đĩa sang lupus ban đỏ hệ thống nặng: một nghiên cứu đoàn hệ trên 164 bệnh nhân” đã làm sáng tỏ vấn đề này [2].

Mục tiêu nghiên cứu là nhằm xác định các yếu tố nguy cơ và xây dựng thang điểm dự đoán tiến triển bệnh lupus ban đỏ hệ thống mức độ nặng (sSLE) ở những bệnh nhân DLE đơn độc hoặc DLE biểu hiện SLE “nhẹ” (giảm bạch cầu, C3 hoặc C4 thấp, kháng thể kháng dsDNA, kháng Sm dương tính). Mẫu nghiên cứu bao gồm các bệnh nhân DLE được chẩn đoán xác định bằng giải phẫu bệnh tại 3 khoa Da liễu và 2 khoa Nội thuộc bệnh viện đại học Pháp trong khoảng thời gian từ tháng 1 năm 2020 đến tháng 4 năm 2021. Chẩn đoán lupus ban đỏ hệ thống theo phân loại ACR/EULAR 2019 (ngưỡng cắt từ 10 điểm) mức độ nặng khi bệnh nhân cần phải nhập viện (xuất hiện một trong số các đặc điểm như sốt, viêm màng ngoài tim, tràn dịch màng phổi, viêm thận lupus, biểu hiện bệnh tâm thần kinh, tán huyết tự miễn, giảm tiểu cầu tự miễn) và được điều trị đặc hiệu (corticosteroid toàn thân liều 0,5 mg/kg, thuốc ức chế miễn dịch).

Kết quả nghiên cứu cho thấy 30 trong số 164 bệnh nhân DLE tiến triển thành sSLE. Phân tích đa biến bao gồm 12 biến, độ tuổi < 25 tuổi tại thời điểm chẩn đoán DLE (OR = 2,8; KTC 95%, 1,1-7,0; 1 điểm), típ da V -VI theo Fitzpatrick (OR =  2,7; KTC 95% , 1,1-7,0; 1 điểm) và hiệu giá kháng thể kháng nhân ≥ 320 (OR = 15; 95% CI, 3,3-67,3; 5 điểm) là 3 yếu tố chính được chọn xây dựng thang điểm đánh giá nguy cơ từ DLE tiến triển thành sSLE. 0 điểm tương đương không có nguy cơ tiến triển sSLE, trong khi 6 điểm tương đương nguy cơ tiến triển sSLE. Điểm số áp dụng tương tự  đối với DLE đơn độc và DLE biểu hiện SLE “nhẹ”. Thực tế trong nghiên cứu, 54 bệnh nhân DLE có điểm ban đầu là 0, không có bệnh nhân nào tiến triển thành sSLE, trong khi  bệnh nhân có tổng điểm ≥ 6 nguy cơ bệnh tiến triển khoảng 40%.

Thang điểm này có giá trị tiên đoán âm (NPV) cao cho phép bác sĩ lâm sàng trấn an bệnh nhân DLE có điểm số là 1, ngay cả khi bệnh nhân đáp ứng tiêu chí chẩn đoán bệnh SLE của  ACR/EULAR 2019. Thật vậy, 78 bệnh nhân mắc DLE trong nghiên cứu đáp ứng tiêu chí phân loại ACR 2019 cho SLE, nhưng hơn 2/3 trường hợp chưa bao giờ phát triển các triệu chứng của sSLE, với thời gian theo dõi trung bình 14 năm. Hơn nữa, bệnh nhân DLE với tổng điểm ≥ 6 cần được theo dõi chặt chẽ, đặc biệt xét nghiệm tổng phân tích nước tiểu cụ thể. Cuối cùng, thiết kế nghiên cứu hồi cứu, cỡ mấu nhỏ là những điểm hạn chế của nghiên cứu này. Do đó, cần phải thẩm định thang điểm này trong một nghiên cứu đoàn hệ tiến cứu mới, cỡ mẫu lớn hơn nhằm xác thực tiềm năng sử dụng thực tế.

Tài liệu tham khảo

1. Chong, B. F., Song, J., & Olsen, N. J. (2012). Determining risk factors for developing systemic lupus erythematosus in patients with discoid lupus erythematosus. British Journal of Dermatology, 166(1), 29-35.

2. Fredeau, L., Courvoisier, D. S., Mehdi, R. A., Ingen-Housz-Oro, S., Mahe, E., Costedoat-Chalumeau, N., ... & EMSED study group. (2023). Risk factors of progression from discoid lupus to severe systemic lupus erythematosus: a registry-based cohort study of 164 patients. Journal of the American Academy of Dermatology, 88(3), 551-559.

-------------------